Hronična akustička trauma je jedno od najčešćih profesionalnih oboljenja slušnog aparata koje se javlja kod radnika izloženih dugotrajnom djelovanju buke. Ova vrsta oštećenja sluha najčešće nastaje zbog industrijske buke, koja premašuje 90 decibela tokom višesatnog radnog vremena, i razvija se postepeno kroz duži vremenski period.
Industrijska buka je najčešći uzrok profesionalne nagluvosti i gluvoće. Povećan rizik od ove traume imaju radnici zaposleni u rudnicima, železarama, avio-industriji, brodogradnji, metaloprerađivačkoj industriji, tekstilnoj industriji, građevini, kamenolomima i u proizvodnji oružja. Ove grane industrije karakteriše visoka razina buke, kojoj su radnici izloženi svakodnevno.
Tok oštećenja je postepen i progresivan, a glavni patološki procesi odvijaju se u unutrašnjem uhu. Mehanizmi oštećenja uključuju zamor i iscrpljenost osjetljivih senzornih ćelija Kortijevog organa, kao i hipoksiju uzrokovanu spazmom arterije koja ih snabdijeva krvlju. Povećan tonus simpatičkog nervnog sistema, koji nastaje kao odgovor na dugotrajnu buku, dovodi do suženja krvnih sudova u unutrašnjem uhu i smanjene opskrbe ćelija kiseonikom.
S obzirom na to da su čulne ćelije Kortijevog organa visoko diferencirane i izrazito osjetljive na hipoksiju, njihov gubitak je nepovratan. Prvi znaci oštećenja javljaju se u bazilarnom dijelu kohlee, koji je najizloženiji zvučnim talasima. Zato se oštećenje sluha najprije primjećuje na frekvenciji od oko 4000 Hz, a zatim se postepeno širi na druge frekvencije.
Kako bolest napreduje, broj oštećenih neurosenzornih ćelija se povećava, a sposobnost slušanja i razumijevanja zvučnih informacija slabi. Ovaj degenerativni proces je ireverzibilan i neizlječiv.
Klinička slika
Period uspostavljanja slušnog defekta
Na početku se javlja privremeno slabljenje sluha za visoke tonove, što se povremeno povlači nakon kraćeg odmora. Ovaj stadij traje oko 2 do 4 sedmice, a karakteriše ga slušni skotom u opsegu 3500–5000 Hz i gubitak sluha od 30–40 dB.
Period latencije
Nakon toga nastupa period bez subjektivnih smetnji, jer dolazi do adaptacije slušnog sistema. Radnik dobro čuje glasne zvuke, ali slabije registruje šapat, ženske i dječije glasove koji sadrže više frekvencije. Ovaj period može potrajati mjesecima ili čak godinama.
Period nepotpune latencije
Slušni gubitak se širi i na niže i na više frekvencije, pa se oštećenje sluha javlja u rasponu od 2000 do 8000 Hz, sa gubitkom do 50 dB.
Period manifestne nagluvosti i gluvoće
U ovoj fazi dolazi do izraženog i trajnog gubitka sluha. Osoba čuje govor, ali ga ne razumije, teško čuje tihi govor i šapat, a prisutno je i stalno zujanje u ušima. Slušni skotom se produbljuje i zahvata raspon od 1000 do 8000 Hz sa gubitkom sluha od 60 dB i više. Prisutan je i psihološki stres zbog gubitka sluha.
Karakteristike profesionalne gluvoće
– Obostrana je, simetrična i perceptivnog je tipa
– Lezija se javlja u dijelu uha koji je zadužen za visoke frekvencije (3000–6000 Hz)
– Koštana sprovodljivost prati vazdušnu sprovodljivost
– Ispadi počinju u višim, a kasnije prelaze i na niže frekvencije
– U početku pacijent ne čuje šapat, a u kasnijim fazama ni glasan govor
– Napreduje samo dok traje izloženost buci
– Nakon prestanka izlaganja, oštećenje se više ne pogoršava
– Profesionalna gluvoća je neizlječiva i često ne reaguje ni na slušne aparate
Dijagnoza
Dijagnoza se postavlja kombinacijom anamneze i kliničke slike.
Anamneza uključuje:
– Radnu anamnezu: rad na bučnim mjestima, dužina ekspozicije
– Ličnu anamnezu: prethodne bolesti sluha, upotreba ototoksičnih lijekova
– Socijalnu anamnezu: konzumacija alkohola i cigareta može dodatno utjecati na oštećenje sluha
Klinička slika uključuje:
– Slabljenje sluha
– Tegobe koje potiču od drugih efekata buke, kao što su nervoza, problemi sa koncentracijom i tinitus
